De kracht van woorden in je zorgpraktijk: maak het verschil met je taalgebruik

Natuurlijk is het je absolute doel om de beste zorg te bieden aan je patiënten. Maar behalve de fysieke behandelingen die je aanbiedt, is er een extra krachtig instrument dat je dagelijks inzet: taal!

De woorden die je kiest, hoe je communiceert en de manier waarop je iets zegt, hebben soms een grotere impact op hoe je patiënten hun behandeling ervaren en hoe effectief die behandeling uiteindelijk is.

We gaan in dit artikel wat dieper in op het belang van taalgebruik in de zorg. En op hoe het placebo- en nocebo-effect een rol spelen in je artsen- of therapeutenpraktijk.

Placebo- en nocebo-effecten?

De termen placebo en nocebo worden gebruikt om te beschrijven hoe verwachtingen de gezondheid van een patiënt kunnen beïnvloeden.

Het placebo-effect verwijst naar positieve veranderingen wanneer een patiënt verwacht dat een behandeling doeltreffend zal zijn, zelfs als de behandeling geen actieve medische werking heeft.

Het nocebo-effect treedt dan weer op wanneer negatieve verwachtingen leiden tot negatieve gezondheidsresultaten of een therapie die weinig tot niets oplevert.

De rol van taalgebruik in het placebo-effect

Als zorgverlener kan je met jouw taalgebruik het placebo-effect versterken.

Stel dat je een patiënt behandelt met een nieuwe oefening of therapie. En dat je die introduceert met de volgende positieve en geruststellende woorden:

“Marcel, deze oefening heeft echt veel mensen geholpen om hun kniepijn een pak te verlichten.”

Hierdoor vergroot je de kans dat Marcel de oefening als positief ervaart.

Probeer dus:

• Bemoedigend en optimistisch te zijn: Gebruik positieve taal die perspectief en vertrouwen wekt. Bijvoorbeeld:  “Als we erin slagen om deze reeks oefeningen 3 keer per week 10 minuten te doen, kan het bijna niet anders dan dat we die heup soepeler krijgen.”
• Gerust te stellen: Patiënten staan vaak sceptisch tegenover een behandeling. Soms zijn ze zelfs een beetje bang of onzeker omdat voorheen niets hielp of omdat ze echt pijn hebben. Met de juiste woorden kan je hen wat ‘kalmeren’ en geruststellen. “Dit is een klacht die we veel zien, hoor. De ervaring leert ons dat we hier met de juiste behandeling komaf mee kunnen maken.” Bijvoorbeeld!

Het nocebo-effect door negatief taalgebruik

Je wil sowieso het beste voor je patiënten. Dus als er negatief taalgebruik in je communicatie sluipt, is dat haast altijd onbewust. Het kan echter geen kwaad om er extra op te letten. Want onbewust negatief taalgebruik kan leiden tot het nocebo-effect. Waarbij patiënten een behandeling als minder effectief ervaren. Of zelfs meer pijn gaan voelen door hun negatieve verwachtingen.

Een paar valkuilen:

• Onnodige angst opwekken : “Fien, het kan zijn dat deze behandeling best veel pijn doet.” Je bent hier zeer duidelijk en laat niets aan de verbeelding over. Maar de kans dat Fien zich ontspant en klaar voelt is zeer klein. Probeer ervoor te zorgen dat je patiënten zich niet meer zorgen maken dan nodig is.
• Medisch jargon: Het gebruik van te veel medische termen zonder uitleg kan erg verwarrend zijn. En zelfs leiden tot misverstanden en schrik. “We hebben hier duidelijk te maken met een beperkte dorsaalflexie. Een absolute risicofactor voor aandoeningen aan de onderste extremiteit.” Fien hoort het nu donderen in Keulen én vermoedt mogelijks dat er iets ernstigs aan de hand is.

Hoe dan wel? Een paar praktische tips

Hoe kan je nu als kinesitherapeut, podoloog of arts je taalgebruik optimaliseren in functie van het welzijn van je patiënten?

1. Leef je in: Pas je taal aan de leeftijd, achtergrond, en het kennisniveau van je patiënt aan. Wees zo duidelijk en helder mogelijk, en vermijd terminologie die de patiënt niet begrijpt.

2. Luister actief en betrokken: Toon empathie door goed te luisteren naar alle zorgen en vragen van je patiënten. Zo toon je dat hun perspectief hebt gehoord en waardeert. Dat helpt om een positieve relatie op te bouwen.
3. Wees eerlijk, maar positief: Natuurlijk is het belangrijk om realistisch te zijn over behandelingsresultaten. Maar benadruk ook zoveel mogelijk de positieve aspecten en mogelijkheden.

Kortom

De woorden die je als zorgverlener kiest, hebben een krachtig effect op je patiënten.

Door bewust om te gaan met taal en zowel het placebo- als nocebo-effect in gedachten te houden, kan je een positieve invloed uitoefenen op de gezondheid en het welzijn van je patiënten.

Kleine veranderingen in hoe je communiceert kunnen echt een groot verschil maken in de globale ervaring van je patiënten en het succes van hun behandeling.

Wil je meer leren over het belang van communicatie in de zorg? Registreer dan voor de avondlezing “Therapeutic talking: about what we say and how”. Kinesitherapeut en manueel therapeut Levi Decrock zoomt er in op het effect en de impact van de taal die je als therapeut hanteert.